ในการทำงาน ชุมชน แต่ละครั้ง ขั้นตอนที่สำคัญ คือการ ตัดสินใจ ซึ่งในขั้นตอนนี้ เอง ที่มักมีประเด็นต่าง ๆ ให้ คิดหนัก ในหลายต่อหลายรอบ มีเสียงสะท้อน ออกมาว่า แผนงานและกิจกรรม เกิดจากการชี้นำ ของนักพัฒนา ซึ่งไม่ตรงกับปัญหาและความต้องการ ของประชาชน ดังนั้น การใคร่ครวญ ถึง ประเด็น การชี้นำ ว่าอยู่ในบริบทแบบ ไหนบ้าง จึง เป็นเรื่องที่น่า สนใจ แลกเปลี่ยนเรียนรู้ กัน ทั้งนี้ รูปแบบการทำงาน ที่ให้อิสระ ชุมชนท้องถิ่น ได้คิดงานเอง มีงบประมาณให้ เป็นการเสริมสร้างพลังอำนาจภาคประชาชน โดยตรง แบบนี้ ก็เป็นการคิดเองทำเอง ของชาวบ้าน เช่น งานกองทุนหมู่บ้าน งานกองทุนแก้ไขปัญหาความยากจน เรียกว่า คนนอกมีหน้าที่กำกับอยู่ห่าง ๆ ให้ชุมชนเดินได้ด้วยตัวเอง อีกแบบหนึ่ง คือแผนงานโครงการที่ทำร่วมกัน เรียนรู้ร่วมกันระหว่าง คนในชุมชน กับคนนอกชุมชน ทำงานร่วมกัน บางครั้ง การอภิปรายแลกเปลี่ยนความรู้ ในเวที การเรียนรู้เพื่อนำไปสู่การตัดสินใจ ก็หลีกเลี่ยงไม่ได้ ที่คนนอก จะเสนอ หรือแสดงความคิดเห็น ร่วมกันในเวที ผม เอง ร่วมเวทีบ่อย ๆ มุมมองของเรา ในเวที บางครั
ผู้ผลิตข้าวปลอดสารพิษ ข้าวหอมมะลิ ข้าวไรเบอร์รี่ นักพัฒนาอยากเขียน