การแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร

          ในกระบวนการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากให้มีความเข้มแข็งอย่างยั่งยืน นั้น  ในแนวคิดการพัฒนาตามแนวทางเศรษฐกิจฐานรากและประชารัฐ  กำหนดกลุ่มงาน หรือแนวทางในการพัฒนาไว้  ๓  กลุ่มก้อนใหญ่  นับตั้งแต่งาน  ด้านการเกษตร  การแปรรูป  และการท่องเที่ยวชุมชน  เป็นเส้นทางสู่หมุดหมายเรื่องการสร้างรายได้ให้ชุมชน  อย่างเป็นกระบวนงานเป็นขั้นเป็นตอน 

          ผู้เขียนเห็นว่า งานการแปรรูปผลิตภัณฑ์สำหรับชุมชนนั้น  ดูเสมือนจะเป็นเรื่องที่เป็นจุดมืดบอด  เท่าที่ลงพื้นที่ทำงานชุมชน  พบว่าคนในพื้นที่ส่วนใหญ่  จะไม่ค่อยใส่ใจในการนำผลผลิตต่างมาแปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่าในทางเศรษฐกิจมากนัก  ทั้งๆ  ที่ภูมิปัญญาหรือชุดความรู้ในการแปรรูปผลิตภัณฑ์ทางการเกษตรของคนในชุมชนก็มีอยู่ไม่น้อย  แต่เราจะคุ้นชินกับการจำหน่ายผลผลิตทางการเกษตรออกไปสู่ตลาดโดยตรงมากกว่าการนำมาแปรรูปเพื่อสร้างรายได้ให้ชุมชน 

          ดังนั้น ผู้เขียน  จึงการจัดกระบวนการเรียนรู้เรื่องการแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร  โดยความร่วมมือกันระหว่าง สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอห้วยทับทัน เครือข่ายพัฒนากรคนกล้าคืนถิ่น  คุณมิตร  คนกล้าคืนถิ่น  และชุดโครงการวิจัยสัมมาชีพชุมชน   โดยจัดให้มีการอบรมให้ความรู้  เรื่องการเผาถ่านจากเศษไม้หรือกิ่งไม้ขนาดเล็ก  ให้เป็นถ่านที่มีคุณภาพ  ซึ่งในการจัดงานดังกล่าว  มีกลุ่มเป้าหมายร่วมกิจกรรม  กว่า  ๓๐  คน  ซึ่งคุณมิตร  คนกล้าคืนถิ่น  เป็นวิทยากรบรรยาย แนวทาง และแนวคิดการเผาถ่าน  หลักสำคัญคือการนำกิ่งไม้ที่เรามีอยู่  หรือเศษไม้  มาสร้างมูลค่าเพิ่มให้เป็นถ่านที่มีคุณภาพสูง สามารถสร้างรายได้และลดรายจ่ายให้ครอบครัวอีกด้วย
          นายธนวัฒน์ ยงกุล  หนึ่งในกลุ่มเป้าหมายที่เข้าร่วมอบรม  สะท้อนหลังการอบรมว่า   “กิจกรรมนี้เป็นกิจกรรมที่มีประโยชน์ และตอบโจทย์ของตนเองได้ดี  เพราะ คุณธนวัฒน์  ยงกุล  มีแปลงไม้เศรษฐกิจที่ปลูกมาหลายปี  มีต้นยางนาเป็นหลักและมีพื้นอื่นๆ  ด้วย  หลังอบรมก็ได้ไปทดลองเผาถ่านด้วยตนเอง  และได้ถ่านที่มีคุณภาพดี ได้ใช้ลดรายจ่ายในครัวเรือนได้ จริง”

          เมื่อผ่านหลักสูตรการเผาถ่านแล้ว  เรายังมีการให้ความรู้กลุ่มเป้าหมายอย่างต่อเนื่อง  โดยขยับไปต่อยอดเพิ่มมูลค่าของถ่านไปอีกขั้นหนึ่ง  โดยผู้เขียนได้ประสานวิทยากรมาอบรมให้ความรู้  เพิ่มเติม รอบนี้  เป็นหลักสูตรว่าด้วยการผลิตสบู่ จากถ่าน และผลไม้ตามฤดูกาล   โดยให้พื้นที่เตรียมวัตถุดิบที่มีในท้องถิ่นมา  อาทิ  ถ่านจากลำไผ่  ว่านหางจระเข้  แก้วมังกร  โดยกระบวนการในการทำสบู่ ก็เป็นความรู้พื้นฐานที่มีอยู่ทั่วไป  สามารถสืบค้นจาก สื่อต่างๆ  ได้อย่างรวดเร็ว  คุณสมถวิล  ทวีชาติ  วิทยากรชุมชน  ได้นำพาพี่น้องเรียนรู้เปิดใจรับความรู้ใหม่ เรียนรู้จากการลงมือทำ  ได้ทั้งความรู้  ความสนุกสนาน  ได้สบู่ไปใช้กันด้วย   สบู่จากไผ่ให้สีดำมันวาว  สบู่จากแก้วมังกร ออกสีชมพู  พี่น้องได้ความรู้ไปต่อยอดในการทำสบู่ใช้เองอย่างง่ายๆ  บางคนสะท้อนว่าจะต่อยอดการผลิตสบู่เพื่อเป็นของที่ระลึกในงานต่าง ๆ   แต่ที่แน่ๆ  คือ  เราสามารถลดรายจ่ายในครัวเรือนลงได้  ถ้าใส่ใจนำผลผลิตหรือวัตถุดิบในชุมชน  มาแปรูปเพิ่มมูลค่า 

          สิ่งที่ผู้เขียนบอกกล่าวเล่าแจ้ง  เป็นกระบวนการเรียนรู้ เรื่องงานแปรรูปอย่างง่าย ที่สามารถลดรายจ่ายและเพิ่มรายได้ให้ชุมชน  บนพื้นฐาน การที่ชุมชนมีทรัพยากรหรือวัตถุดิบใกล้ตัวแล้วนำมาเสริมเพิ่มมูลค่า  ให้เกิดการสร้างรายได้  การแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรเป็นเรื่องสำคัญที่จะทำให้เกิดสินค้าและบริการใหม่ๆ  ให้เกิดขึ้นในชุมชน  ถ้าชุมชนหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง  นำองค์ความรู้การแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรมาสู่ชุมชน  เชื่อแน่ว่า  เราจะมีผลิตภัณฑ์ชุมชนอีกหลากหลายชนิด  และจะเกิดการเพิ่มมูลค่าและสร้างรายได้ในท้องถิ่น