สรุปผลการดำเนินการโครงการชุมชนเกื้อกูล เพิ่มพูนน้ำใจ สร้างวิถีไทยสามัคคี ร่วมกันจัดการปัญหาขยะในชุมชน

สถานการณ์ชุมชน

                     บ้านโพธิ์สามัคคี หมู่ที่ ๘  ตำบลพิมายเหนือ  อำเภอปรางค์กู่  จังหวัดศรีสะเกษ มีประชากรอาศัย   จำนวน ๓๓๒ คน แยกเป็น ชาย ๑๔๙  คน  หญิง  ๑๘๓  คน    ครัวเรือน จำนวน ๑๘๓ ครัวเรือน ลักษณะการประกอบอาชีพของคนในชุมชน ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ทำนาเป็นอาชีพหลัก จำนวน ๑๒๐  ครัวเรือน คิดเป็นร้อยละ๙๕.๒๓    อาชีพเลี้ยงโค-กระบือ จำนวน  ๑๐๐  ครัวเรือน  คิดเป็นร้อยละ  ๗๙.๓๖ และการปลูกพืชผักสวนครัว  การปลูกยางพารา  มันสำปะหลัง  เป็นอาชีพเสริม นอกจากนั้นประชากรในวัยแรงงานส่วนหนึ่งได้ไปประกอบอาชีพรับจ้างการกรีดยางที่จังหวัด ระยอง และจันทบุรี ตามลำดับ  ลักษณะทางสังคมชุมชนบ้านโพธิ์สามัคคีเป็นชุมชนในกลุ่มชาติพันธ์ชาวกูย พูดภาษากูย ในการสื่อสารภายในชุมชน ประชาชนในหมู่บ้านนิยมไปทำบุญตามวัด ตามประเพณีวัฒนธรรมชุมชน โดยมีหลวงพ่อพุธ  วัดบ้านโพธิ์สามัคคี เป็นเจ้าอาวาสเป็นศูนย์รวมทางด้านจิตใจของชุมชน

 
                    หมู่บ้านโพธิ์สามัคคีเป็นชุมชน ที่ประสบปัญหาด้านอนามัยสิ่งแวดล้อม ภูมิทัศน์ของชุมชนยังไม่เหมาะสมต่อการดำรงชีวิต เนื่องจาก ขาดการวางแผนร่วมกันทั้งลักษณะของผังหมู่บ้าน ขาดการวางแผนร่วมกันในการทำทางระบายน้ำในหมู่บ้าน  ขาดการดูแลรักษาสิ่งแวดล้อมในชุมชนให้มีความสะอาด ขาดการจัดการขยะของเสียในชุมชนร่วมกัน ซึ่งชุมชนส่วนใหญ่ยังขาดจิตสำนึกส่วนรวม ในการจัดการระบบสิ่งแวดล้อมภายในชุมชน ให้มีความเป็นระเบียบเรียบร้อย ยังคงมีปัญหาการทิ้งขยะไม่เป็นที่เป็นทาง การเผาขยะไม่เป็นที่เป็นทาง และขาดระบบในการจัดการขยะอย่างถูกวิธี ทั้งในพื้นที่ระดับครัวเรือน และในระดับพื้นที่สาธารณะของชุมชน นอกจากนั้นยังขาดการวางแผนด้านอนามัยสิ่งแวดล้อมในครัวเรือน ชุมชน ร่วมกัน สัตว์เลี้ยงและที่อยู่อาศัยไม่แยกส่วนกัน บ้านเรือนยังจัดการไม่ถูกสุขลักษณะ ปัญหาสำคัญที่เกิดขึ้นในหมู่บ้านโพธิ์สามัคคี และส่งผลกระทบต่อชุมชน ได้แก่ปัญหาด้านขยะมูลฝอยในชุมชน จากการวิเคราะห์สถานการณ์ปัญหา พบว่า ปัญหาขยะในชุมชน มีมูลเหตุสำคัญ มาจากพฤติกรรมของคนในชุมชน  โดยส่วนใหญ่ผู้คนในชุมชนขาดจิตสำนึก ในการมีส่วนร่วมในการดูแลรักษาสภาพแวดล้อมในชุมชน มีปัญหาด้านการทิ้งขยะไม่เป็นที่เป็นทาง มีขยะในชุมชน ที่ก่อให้เกิดความไม่เป็นระเบียบเรียบร้อยในชุมชน ไม่สบายตา และประชาชนในหมู่บ้านขาดความรู้ในการจัดการขยะอย่างถูกวิธี โดยส่วนมากประชาชนจะนิยมใช้วิธีการจัดการขยะโดยการกวาดรวบรวมแล้ว นำไปเผาซึ่งการเผาขยะนี้เอง ก็เป็นปัญหาที่ก่อให้เกิดมลพิษทางอากาศ ส่งผลต่อปัญหาสุขภาพของคนในชุมชน  จากการจัดเก็บข้อมูลในชุมชน พบว่า มีขยะในชุมชน ดังนี้  ขยะประเภทขวด/แก้ว ปริมาณ   ๓  ตัน   / เดือน  ประเภท ถุงพลาสติกโฟม   ปริมาณ   ๑  ตัน  / เดือน ประเภทเศษกระดาษ เศษผ้าและของเหลือใช้   ๑.๕   /เดือน   ประเภท ขยะเปียก ได้แก่ เศษอาหาร และน้ำเสียที่เกิดขึ้นจากการจัดกิจกรรมงานบุญประเพณีของชุมชน ซึ่งแหล่งที่มาของขยะในชุมชน พบว่า  มาจากรถแร่ขายกับข้าว ซึ่งมีรถขายกับข้าวในชุมชนทุกวัน ๆ ละ ๒  คัน นับเป็นปัจจัยหนึ่งที่เพิ่มขยะในชุมชน   ร้านค้าชุมชนในหมู่บ้าน มีจำนวน ๖  ร้านค้า  ซึ่งพฤติกรรมของคนในชุมชน เมื่อซื้อสินค้าเล็ก ๆ  น้อย ก็นิยมนำใส่ถุงพลาสติกและโฟม นำสู่การเพิ่มปริมาณขยะในชุมชน  

          ดังนั้น ชุมชนจึงมีแนวคิดในการขับเคลื่อนการดำเนินการจัดการปัญหาขยะในชุมชนโครงการชุมชนเกื้อกูล เพิ่มพูนน้ำใจ สร้างวิถีไทยสามัคคี โดยให้ชุมชนมีส่วนร่วม 

กระบวนการจัดการปัญหาขยะของชุมชน โครงการชุมชนเกื้อกูล เพิ่มพูนน้ำใจ สร้างวิถีไทยสามัคคี

          จากการสนทนากลุ่มย่อยเพื่อสรุปบทเรียนในการจัดการปัญหาขยะมูลฝอยในชุมชนบ้านโพธิ์สามัคคี พบว่า มีมาตรการสำคัญ ดังนี้ 

         ๑)มีการจัดแบ่งระบบคุ้ม และเสริมบทบาทคุ้ม ให้สามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยมีคุ้มบ้าน จำนวน  ๖  คุ้ม ดังนี้
                   ๑.๑)คุ้มสันติภาพ                    ๑.๒)คุ้มรวมพลังสามัคคี
                   ๑.๓)คุ้มรู้รักสามัคคี                  ๑.๔)คุ้มสามัคคีธรรม
                   ๑.๕)คุ้มประชาสามัคคี               ๑.๖)คุ้มเที่ยงธรรม

          ๒)กำหนดบทบาทให้แต่ละคุ้มรับผิดชอบเชิงพื้นที่ ในการจัดการปัญหาขยะ  ทั้งในพื้นที่ส่วนรวมและพื้นที่สาธารณะ โดยให้มีหลักเกณฑ์ในการพัฒนาคุ้ม ดังนี้

                   ๒.๑)ให้แต่ละคุ้มมีคณะกรรมการบริหารคุ้ม
                   ๒.๒)ให้คุ้มมีระบบข้อมูล แสดงข้อมูลของคุ้ม และขอบเขตเชิงพื้นที่ที่มีความชัดเจน
                   ๒.๓)ให้คุ้มมีแผนการพัฒนาในการจัดการปัญหาขยะมูลฝอยของแต่ละคุ้ม
                   ๒.๔)ให้มีการพัฒนาครัวเรือนต้นแบบ ครัวเรือนตัวอย่าง  ในการจัดการปัญหาขยะและการดำเนินการตามแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง
                   ๒.๕)ให้แต่ละคุ้มส่งเสริมให้ครัวเรือนมีการประหยัดอออม และออมเงินกับ  กลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต ในชุมชน  

                             ๒)กำหนดหลักเกณฑ์ในการพัฒนาคุ้ม ดังนี้

                             ๒.๑)ให้แต่ละคุ้มมีคณะกรรมการบริหารคุ้ม
                             ๒.๒)ให้คุ้มมีระบบข้อมูล แสดงข้อมูลของคุ้ม และขอบเขตเชิงพื้นที่ที่มีความชัดเจน
                             ๒.๓)ให้คุ้มมีแผนการพัฒนาในการจัดการปัญหาขยะมูลฝอยของแต่ละคุ้ม
                             ๒.๔)ให้มีการพัฒนาครัวเรือนต้นแบบ ครัวเรือนตัวอย่าง  ในการจัดการปัญหาขยะและการดำเนินการตามแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง

          ๓) การประกวดคุ้ม ในการจัดการขยะ เป็นมาตรการหนึ่ง ที่ทำให้ชุมชนสามารถจัดการปัญหาขยะในชุมชน   ซึ่งส่งเกิดผลต่อชุมชน  ดังนี้

                             ๓.๑)แต่ละคุ้มมีความรับผิดชอบ  ในการจัดการขยะมูลฝอยทำให้ชุมชนมีสิ่งแวดล้อมที่ดีขึ้น 
                             ๓.๒)ชุมชนรู้รักสามัคคี  มีกิจกรรมทำงานร่วมกัน  บ่อย ๆ  มีความรักความผูกพัน และสนุก กับการทำกิจกรรมร่วมกัน
                             ๓.๓)ชุมชนมีรูปแบบกิจกรรมในการจัดการปัญหาขยะ ดังนี้

                                      -แบ่งพื้นที่รับผิดชอบในระดับคุ้มบ้าน
                                      -มีสภาผู้นำชุมชนกำกับ  ให้มีการดำเนินงานร่วมกัน  จนบรรลุวัตถุประสงค์
                                       -มีการจัดการขยะ เช่น  การเผาถ่านชีวภาพ  การทำโคมไพจากเศษไม้และกะลา  การทำกระเป๋าจากซองกาแฟ  เป็นต้น  

การรวมตัวกันลงแขกจัดการขยะในชุมชนและปลูกเสริมต้นไม้ในระดับคุ้ม โครงการชุมชนเกื้อกูล เพิ่มพูนน้ำใจ สร้างวิถีไทยสามัคคี

          เมื่อวันที่   วันที่ ๒๓ สิงหาคม ๒๕๕๙  นายสมคิด คำเสียง พัฒนาการอำเภอปรางค์กู่ เป็นประธานเปิดกิจกรรมชุมชนเกื้อกูล เพิ่มพูนน้ำใจ สร้างวิถีไทยสามัคคี ประกอบด้วยกิจกรรม หน้าบ้านหน้ามอง และลงแขกสร้างครัวชุมชน และจัดการขยะในชุมชน   ณ บ้านโพธิ์สามัคคี หมู่ที่ ๘ ตำบลพิมายเหนือ อำเภอปรางค์กู่ จังหวัดศรีสะเกษ  มีกลุ่มเป้าหมายเข้าร่วมประกอบด้วย องค์การบริหารส่วนตำบลพิมายเหนือ โรงเรียนบ้านโพธิ์สามัคคี สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอปรางค์กู่ 

          ผลของการจัดกิจกรรม ส่งผลให้เกิด การจัดกิจกรรม  หน้าบ้านหน้ามอง และลงแขกสร้างครัวชุมชน และจัดการขยะในชุมชน   ณ บ้านโพธิ์สามัคคี หมู่ที่ ๘ ตำบลพิมายเหนือ อำเภอปรางค์กู่ จังหวัดศรีสะเกษ ขึ้นประสบผลสำเร็จตามวัตถุประสงค์ที่ตั้งใจไว้ทุกประการ

สรุปผลจากการจัดกิจกรรม
          จากมาตรการการดำเนินงานของชุมชน บ้านโพธิ์สามัคคี พบว่า  มาตรการต่าง ๆ ที่ขับเคลื่อนจนชุมชนสามารถจัดการขยะในชุมชนโครงการชุมชนเกื้อกูล เพิ่มพูนน้ำใจ สร้างวิถีไทยสามัคคี ล้วนเกิดจากความร่วมมือ ร่วมแรง ร่วมใจ  ร่วมพลัง  ของคนในชุมชน  ที่มองเห็น  เป้าหมายร่วมกันว่า จะจัดการปัญหาอนามัยสิ่งแวดล้อมในชุมชน  ให้มีความสะอาด  เป็นระเบียบเรียบร้อย  เป็นชุมชนน่าอยู่ที่ปลอดขยะ  เป็นต้นแบบ ในการปัญหาขยะ  ในชุมชน เพื่อเป็นแนวทางการดำเนินการสำหรับชุมชนอื่น ๆ  ต่อไป